Vrijdagochtend heb ik ervaren wat een moeite je in Tuvalu moet doen voor een klein beetje groente. Herena en ik stonden om half zes op, zodat we voor zessen bij de groentemarkt waren. Er is hier dus één manier om aan verse groente te komen, en dat is bij de groenteplantage, een Taiwanees project. Alleen op vrijdagochtend wordt de groente verkocht. Er is niet zoveel groente beschikbaar omdat de plantage relatief klein is (vergeleken met het aantal mensen dat hier woont) en het verbouwen van groente een intensieve klus is. Het is dus zaak om op tijd bij de markt te zijn.

Toen we aan kwamen, stond er al een hele rij mensen te wachten. Na anderhalf uur (gapend) op een bankje te hebben gezeten, kwam er eindelijk een werkster van de plantage om iedereen een nummertje te geven. Na nog eens drie kwartier wachten waren de eerste nummers aan de beurt. De groente werd in hoopjes op een tafel gelegd, elk hoopje bestond uit verschillende soorten groente. Als je aan de beurt bent, mag je naar de tafel lopen en een hoopje groente uitzoeken. Daarna wordt het gewogen en kun je afrekenen. Na een dikke twee uur wachten gingen Herena en ik uiteindelijk naar huis met de buit voor deze week: twee pompoenen (nauwelijks groter dan een vuist), drie iele komkommers, een bosje broccolibladeren (omdat de broccoli zelf hier niet kan groeien worden de bladeren maar gegeten), en een bosje bieslook. Daar moeten we het dan voor een week mee doen met dertien mensen...

's Middags waren Herena en ik te moe om iets actiefs te doen en we verveelden ons een beetje, totdat we besloten ...een bustrip te maken! Er is hier één bus die constant van het noorden naar het zuiden rijdt. Herena was al twee jaar niet met de bus geweest, omdat ze altijd de brommer gebruikt. We moesten eerst een uur wachten voordat de bus langs ons huis kwam rijden. Het was een heel relaxt tripje; de ramen stonden open dus het was lekker koel en de muziek die keihard aanstond zorgde voor een feestelijke sfeer. Herena en ik dronken cola en aten chips en lieten ons een uur lang rondrijden. Eerst naar het zuidelijkste puntje, toen draaiden we om en reden naar het noordelijke uiteinde, waar we ook weer omdraaien en weer terug richting ons huis reden. Ik kon echt zien dat Herena er van aan het genieten was, ze heeft de hele weg bijna geen woord gezegd maar had een grote glimlach op haar gezicht.

Vrijdagavond was er in een maniapa (feesthal) een ceremonie om de inauguratie van de nieuwe gouverneur van Tuvalu te vieren. Zonder uitgenodigd te zijn besloten mijn Taiwanese vrienden (Benny, Ling, Fang, Greg en Ivy) en ik er heen te gaan. We trokken onze mooiste puletasi's aan en ontmoetten elkaar bij de met palmbladeren en schelpenkettingen versierde maniapa. Uiteraard werd er eerst gezamenlijk gebeden en toen uitgebreid gebeden voordat het buffet geopend werd. Allerlei traditionele Tuvaluaanse gerechten werden gepresenteerd, inclusief twee gegrilde varkens die voor de gelegenheid geslacht waren. We kregen kokosmelk uit een verse kokosnoot te drinken. De avond werd afgesloten met een 2,5 uur durende fatele, traditionele dans. Het was de beste fatele die ik tot nu toe gezien heb! De fatele werd gedanst door de gemeenschappen van de eilanden Nanumea en Vaitupu en het was een soort battle tussen de twee dansgroepen. Afwisselend voerden zij hun dans op, waarbij een groep mannen en vrouwen dansten en een groep op de grond zong, klapte en met stokken op een soort trommel sloeg. Elke keer werd er harder gezongen en muziek gemaakt en het dansen werd steeds uitbundiger. Op een gegeven moment werd het zingen en dansen heel intens (een beetje lastig uit te leggen) maar het leek het alsof sommige dansers in trance raakten, een mooi gezicht. De dansers kijken trouwens heel blij en gelukkig als ze de fatele aan het dansen zijn.

De volgende dag stond ik om zeven uur naast mijn bed omdat Benny, Ling en ik waren uitgenodigd bij een Tuvaluaan om kokosmelk te maken, een tijdrovende klus. De kokosnoten worden eerst door midden gehakt, waarna je met een soort rasp de kokos uit de noot kunt schrapen. Daarna wordt de geraspte kokos in een doek met gaten gewikkeld, die je vervolgens uitperst. Het sap wat uit de doek komt druppelen, is de kokosmelk: heel lekker en zoet! We hadden ongeveer tien kokosnoten uitgeschraapt, en daar bleef ongeveer een halve liter melk van over. Tuvaluanen maken er ook olie van. Als je de melk kookt, komt de olie vanzelf bovendrijven. Die olie wordt gebruikt om in gerechten, maar ze smeren het ook in hun haar en het wordt gebruikt voor massages. Wij lieten het echter bij de melk en als lunch hebben we rode bonen (een Taiwanese lekkernij) gekookt en dat gemengd met de kokosmelk. Een soort zoete soep, heel lekker!

Het zat er al een tijdje aan te komen, maar zondag waren onze twee watertanks dan toch echt leeg. Ik wilde mijn was doen, maar er kwam geen water uit de kraan. We zitten duidelijk in het droge seizoen en het heeft al een paar dagen niet geregend. We lossen het op door water uit een tank tegenover ons huis te halen. Dat is een soort grote cementen bak, die vroeger werd gebruikt toen de mensen nog geen plastic tanks hadden. Nu wordt ie alleen in noodgevallen gebruikt. Voor mijn was moest ik vier emmers water a vijf liter uit de tank scheppen en die naar de wasmachine sjouwen (het is een wasmachine die je met de hand moet vullen, ik denk dat de eerste wasmachines in NL er ongeveer uitzagen als de machines die we hier gebruiken). Aangezien het water de hele dag in die open bak in de brandende zon staat, ruikt het niet heel fijn. Ik heb dus maar extra veel waspoeder gebruikt...Na deze intensieve klus was ik wel aan een douche toe. Weer een emmer water gesjouwd, naar de badkamer deze keer en het water met een bekertje over me heen gegooid. Het water dat we gebruiken om te koken lenen we tot nu toe bij de buren, die met veel minder mensen een tank moeten delen. Ik koop mijn drinkwater nog steeds uit flessen bij de ‘supermarkt' dus dat is geen probleem. Mijn Taiwanese vrienden hebben me een douche bij hun thuis aangeboden (zij delen vier watertanks met vier mensen en wij delen twee tanks met zn dertienen) maar dit vind ik niet echt eerlijk tegenover mijn gastgezin. Het is momenteel behoorlijk primitief dus allemaal, maar ik probeer me maar gewoon aan te passen aan de ‘Tuvaluan lifestyle'.

Na ons zondagse kerkbezoek ging ik naar mijn overbuurvrouw Mona Lisa (die ik keer op keer tevergeefs probeer uit te leggen dat er een heel beroemd schilderij is dat ook zo heet, maar dan kijkt ze me ongelovig aan en begint ze te lachen alsof ik haar net een mop heb verteld) , die me had uitgenodigd voor een lunch met haar familie. We zaten in haar umu, rieten hut en opnieuw werd er uitgepakt met allerlei Tuvaluaanse specialiteiten. Op zich was het heel gezellig, maar omdat er alleen maar Tuvaluaans werd gepraat was de lol er voor mij vrij snel af aangezien ik 's ochtends ook al twee uur lang in de kerk naar een dienst in het Tuvaluaans had moeten luisteren. Maar uit beleefdheid ben ik toch een hele poos blijven zitten...

Tot slot nog even een update over mijn gastgezin (daar zou je een goede soapserie over kunnen maken): Teleke praat weer tegen mij, maar nu is Herena de pineut. Hij behandelt haar als een werkster in plaats van als zijn schoondochter. Hij wordt boos op haar omdat ze niet lekker kan koken, omdat ze meer moet opruimen en schoonmaken en omdat ze te vaak op bezoek gaat bij haar eigen familie. Niet echt bevorderlijk voor de sfeer in huis want nu komt Herena alleen nog maar haar slaapkamer uit als het echt nodig is en haar man Tui, Teleke's zoon dus praat al sinds enkele weken niet meer met zijn ouders. Vandaag zou Teleke eindelijk voor drie maanden naar China vertrekken, maar een paar uur voor zijn vertrek bleek dat er problemen waren met zijn paspoort, waardoor hij niet kon vliegen. Nu gaat ie waarschijnlijk donderdag, maar dat is ook niet helemaal zeker. Toen Herena dat hoorde, begon ze uit frustratie te huilen. Het is een ingewikkeld verhaal waar ik jullie niet mee zal vermoeien maar het komt erop neer dat de sfeer in huis niet echt heel gezellig te noemen is.

Met nog twee weken te gaan op het eiland heb ik mijn onderzoek goed af kunnen ronden. De komende tijd ga ik gebruiken om alvast zoveel mogelijk te typen voor mn scriptie en om afscheid te nemen van iedereen die ik hier heb ontmoet! Ik kan bijna niet wachten om weer naar Nederland te komen, maar aan de andere kant ga ik iedereen hier ook ontzettend missen...

Zo, nu zijn jullie weer op de hoogte van mijn belevenissen hier met Tuvaluanen en Taiwanezen!

Tot gauw lieverds!